تکنیک های حل مسئله در بحث آموزش

 

شاید بتوان گفت که بخش بزرگی از عمر هر فرد به حل کردن مسائل و یا مشکلات ریز و درشت در زندگی می گذرد. این مشکلات میتوانند ساده و یا دشوار باشند و برای حل هر مشکل باید یک زمان معین اختصاص داد. زمان ارزشمند ترین چیزی است که شما در زندگی دارید، بنابراین بسیار مهم است  که شما برای حل مشکلات خود یک برنامه معین داشته باشید تا با حداقل زمان و به بهترین شکل آنها را حل کنید. فرآیند حل یک مسئله عبارت است از مجموعه ای از اقدامات و راهکارها با هدف نهایی رسیدن به یک راه حل برای یک مشکل. دراینجا قصد داریم به عنوان مثال، راهکارهایی برای حل مشکلات در مبحث آموزش بیان کنیم. این راهکار ها را میتوان در 12 بخش خلاصه کرد.

1)   ابتدا خود مسئله را شناسایی کنید

نه تنها در امور آموزشی، که برای حل هر مسئله ای، ابتدا باید درک صحیحی از خود مشکل داشته باشید. اگر شما ندانید که چه چیزی را باید حل کنید، هرگز نمی توانید راه حلی برای آن پیدا کنید. اگر شما می خواهید زبان انگلیسی بیاموزید، باید بدانید که در چه سطحی  و چگونه به زبان انگلیسی نیاز دارید.

2)   درک ابعاد مسئله

هر مسئله ای ابعاد کلی و جزئی دارد. شما نباید وقت خود را برای ابعاد جزئی و بی اهمیت تلف کنید و می بایست اجزاء اصلی و تاثیرگذار را شناسایی کنید. مثلا در یادگیری زبان، اگر فکر می کنید در مهارت Reading بیشتر ضعف دارید، باید تمرکز خود را روی آن بگذارید و وقت خود را با تمرکز بیش زیاد روی مطالبی که تمرکز بیشتری دارید تلف نکنید.

 

3)   شرایط مسئله و یا یک فرایند مشابه را برای خود شبیه سازی کنید

گاهی اوقات تمام ابعاد مسئله برای شما روشن است، اما ممکن است برخی اوقات هم بعضی از ابعاد اصلی برای شما مجهول باشد. در این حالت باید مکانیزم مشکل را برای خود شبیه سازی کنید. به طور مثال، برای باز کردن یک قفل بدون کلید، باید مکانیسم عملکرد قفل را پیش خود شبیه سازی کنید.

4)   تصویر یا دیاگرامی از مشکل پیش رو رسم کنید

مثلا برای فراگیری یک مبحث آموزشی برای خود یک جدول برنامه ریزی یا  Study plan مصور بسازید. با این کار شما برای تمامی قدم هایی که درطول آموزش بر میدارید، برنامه دارید و هیچ گاه زمان خود را صرف اینکه در یک زمان معین چه باید بکنید، نخواهید کرد.

5)   مدل سازی

در صورت امکان مدل یا ماکتی از مسئله پیش رویتان بسازید. در این صورت درک تمامی ابعاد مسئله برایتان بسیار ساده تر خواهد شد. به طور مثال، در طی فرآیند آمادگی برای آزمون آیلتس (IELTS) ، شما باید شرایط آزمون اصلی را با دادن آزمون های آزمایشی برای خود مهیا بسازید، در این صورت می توانید نکات ریز و بعضا پنهان این آزمون را به خوبی فرا بگیرید.

6)   تصور کردن خودتان در شرایط مسئله

این کار در بسیاری از موارد به شما کمک می کند به یک راه حل مناسب برسید. فرض کنید می خواهید مراحل برگزاری یک سمینار یا سخنرانی موفق را به خوبی فرا بگیرید، برای این کار مثلا  شما باید بتوانید انرژی های منفی را از خود دور کنید و استرس و ترس خود را کنار بگذارید. شما باید خودتان را در شرایط یک سخنرانی و سمینار تصور کنید و عملکرد و رفتار های احتمالی خود را تصور و آنها را در ذهن بپرورانید و در عین حال، برای رفع ایرادات احتمالی که در ذهنتان وجود دارد تلاش کنید.

7)   شبیه سازی روش های موجود حل مسئله

گاهی اوقات تصور راه حل یک مشکل و مطلوب بودن آن راه حل دشوار است. در این صورت باید شرایط راه حل ارائه شده را برای خودتان شبیه سازی کنید. فرض کنید شما به عنوان یک فراگیر زبان انگلیسی از شیوه تدریس استادتان ناراضی هستید یا انتقاداتی به آن دارید. می توانید خود را در شرایط استاد قرار دهید و همه چیز را از دید او ببینید. فراموش نکنید که بهترین شیوه برای یادگیری تدریس است، در این صورت اگر مشکل یا مشکلاتی در شیوه تدریس وجود داشته باشند، می توانید آنها را شناسایی و به مدیریت مجموعه آموزشی خود انتقال بدهید.

8)     یک مثال خاص از شرایط موجود برای خود بسازید

مثلا در بحث کارگاه گفت و شنود (L&S Workshop) این راه حل به عنوان یکی از پروژه های پایانی به فراگیران زبان انگلیسی واگذار می شود تا از طریق تصحیح اشتباهات رایج، به بهبود مهارت های گفتاری و شنیداری و همچنین شناسایی عوامل ضعف در این مهارت ها بپردازند. برای بررسی این مشکل، شما می توانید یک یا چند فرد را به عنوان یک جامعه آماری کوچک انتخاب کرده و سعی کنید دلایل ضعیف بودن آنها در یادگیری این مهارت ها را ریشه یابی کنید.

 

9)   حد نهایت یک مشکل را در نظر بگیرید

شما می توانید سخت ترین حالت مشکلات را در نظر بگیرید، با این کار شما خود را برای مواجهه با هر مشکلی در هر ابعادی آماده کرده اید. مثلا اگر یک مشکل در سخت ترین حالت ابعاد C,B,A و D را داشته باشد، وقتی شما با مسئله ای مواجه می شوید که در زمینه B و C مشکلی ندارد، می دانید که باید به ابعاد A و D آن مسئله بپردازید و آنها را حل کنید، با این کار شما علاوه بر شناسایی ابعاد مختلف یک مسئله در سخت ترین حالت، می توانید سرعت حل دیگر مشکلات را که در حقیقت زیر مجموعه ای از آن محسوب می شوند بالا ببرید.

10)    داشتن اطلاعات کافی

 حل یک مشکل در یک زمینه خاص نیازمند داشتن اطلاعات کافی در ابعاد مهم آن است. طبیعتا شما نمی توانید وقتی که تخصصی در یک زمینه خاص ندارید، همیشه در مورد ابعاد مختلف آن اظهار نظر سنجیده ای داشته باشید. مثلا در بحث یادگیری زبان، شما باید درباره زمینه ای که حس می کنید در آن مشکل دارید، در حدی اطلاعات داشته باشید که بتوانید یک انتقاد سنجیده را مطرح کنید تا مشکل در صورت وجود، برطرف شود.

11)   زاویه دید خود را تغییر دهید

در خیلی از موارد شما می توانید زاویه دید خود را نسبت به یک مشکل عوض کنید، در این صورت شاید حتی متوجه شوید چیزی که شما به عنوان یک مشکل در نظر داشته اید اصلا مسئله ی آن چنان مهمی نبوده باشد. در واقع شما می توانید با حفظ آرامش و خونسردی خود در مواجهه با مشکلات، آنها را از زوایای دیگر هم بررسی کنید، مثلا شاید گرفتن نمره 6.5 در آزمون  آیلتس شما را ناامید یا ناراحت کند، ولی با تغییر زاویه دید خود، بعدا متوجه شوید با همین نمره می توانید به اهداف علمی خود در دانشگاه یا مرکز آموزشی دلخواه تان دست پیدا کنید.

12)    تمام سیستم ها و لایه های دخیل در یک مشکل را در نظر بگیرید

به طور مثال در بحث فراگیری زبان، لزوما ریشه مشکلات شما در استاد، محتوا، شیوه تدریس، برنامه یا روش های ارزیابی و ... نیست و شاید مشکل شما ریشه در جای دیگری داشته باشد. شاید مشکل منشا خارجی دیگری داشته باشد که به شما مربوط نشود. در این صورت نباید وقت خود را برای تغییر روش خودتان تلف کنید، چرا که مشکل منشا دیگری غیر از شما دارد و تا زمانی که آن بخش از مشکل حل نشود، تغییرات شما همه یا بخشی از مشکل را حل نخواهد کرد.